Przedstawione poniżej kroki zawierają podpowiedzi, które mogą Ci pomóc w dobrym zaplanowaniu i realizacji własnej Ścieżki Samokształcenia i Doskonalenia. Mamy nadzieję, że jako nauczyciel wychowawca, pedagog czy animator dzięki zamieszczonym tutaj informacjom oraz radom w przyszłości trafnie i efektywnie zainwestujesz swój czas, energię i – niewykluczone – również środki finansowe przeznaczone na rozwój osobisty i zawodowy, w tym na rozwój zainteresowań i pasji, które mogą wzbogacić i uatrakcyjnić Twój warsztat pracy.
Samokształcenie to ciąg świadomie podjętych, logicznie ze sobą powiązanych, ściśle zorganizowanych czynności osoby uczącej się , mający na celu dobrowolne i samodzielne, bez bezpośredniego kierownictwa nauczyciela, przyswojenie sobie pożądanych informacji, umiejętności operowania tymi informacjami oraz sprawności intelektualnych i manualnych, a także wyrobienie zdolności poznawczych: spostrzegania, uwagi, wyobraźni, pamięci i krytycznego myślenia.
[Zofia Matulka]
I tyle teorii.
KROK 1. Od czego zacząć?
Zacznij od końca, czyli określ jak najdokładniej
- kim chcesz być,
- co chcesz wiedzieć i/lub umieć,
- czym chcesz dysponować
…w efekcie samokształcenia i/lub doskonalenia?
Zastanów się, w co ma Cię wyposażyć przebyta Ścieżka i jakie przynieść korzyści lub jakie problemy rozwiązać. Poświęć odpowiednią ilość czasu na analizę tego, co uzyskasz na końcu gotowej (wybranej przez siebie spośród dostępnych na rynku ofert np. szkoleń) lub samodzielnie zaprojektowanej (temu poświęcony jest niniejszy artykuł) Ścieżki Samokształcenia i Doskonalenia.
Przemyśl również, czy i jaki efekt finalny chcesz uzyskać w rezultacie swoich samokształceniowych i doskonalących działań. Przykładem takiego rezultatu zwieńczającego cały proces Twojego rozwoju może być np. samodzielnie opracowane i zrealizowane:
- jednorazowe lub cykliczne zajęcia związane z określoną dziedziną, zakresem, metodą, formą aktywności itp.,
- wydarzenie, impreza, np. konkurs, festiwal, piknik,
- autorski program,
- mikroprojekt lub projekt edukacyjny, artystyczny, terapeutyczny itp.,
- innowacja pedagogiczna,
- publikacja lub e-publikacja – artykuł na stronie internetowej macierzystej placówki, w fachowym czasopiśmie lub na branżowym portalu internetowym; wpis na swoim blogu lub profilu w mediach społecznościowych, np. Facebook, Instagram; książka bądź poradnik w formie drukowanej lub cyfrowej – ebook, audiobook); nakręcenie filmu lub nagranie podcastu (audio) itp.,
- autorskie szkolenie lub warsztaty – prowadzone w formie otwartej lub zamkniętej na żywo bądź on-line,
- inne formy mające np. charakter podsumowujący (sprawdzenie w praktyce, ewaluacja, wyeksponowanie i/lub udokumentowanie).
Czasem już na samym początku poszukiwań i planowania istotne jest również to, jakiego rodzaju dokument potwierdzający zdobytą wiedzę i umiejętności (kompetencje, kwalifikacje) w efekcie przebytej Ścieżki możesz zdobyć (o ile jest Ci potrzebny). Z reguły samodoskonalenie – z uwagi na swoją naturę i specyfikę – nie wymaga formalnego dokumentowania czy certyfikowania, jednak doświadczenie pokazuje, że w tradycyjnym systemie oświaty mile widziane są wszelkie zaświadczenia, potwierdzenia itp.
KROK 2. Stan obecny i oczekiwania
Aby dobrze zaplanować, a potem zrealizować swoją Ścieżkę Samokształcenia i Doskonalenia, należy dokonać oceny obecnej sytuacji oraz stanu pożądanego (optymalnego). Poniższa tabela może Ci pomóc w dokonaniu wstępnego rozeznania w tej kwestii.
KROK 3. Analiza zasobów
Do przeprowadzenia diagnozy już posiadanych przez siebie oraz potrzebnych Ci zasobów (wiedzy, umiejętności, pomysłów, pomocy, materiałów, narzędzi itp.) możesz wykorzystać poniższą tabelę.
W tym miejscu spróbuj określić, czego i w jakich „proporcjach” tak naprawdę potrzebujesz:
- szukam źródeł, które uzupełnią moją wiedzę teoretyczną i/lub umiejętności praktyczne w zakresie wybranego obszaru,
- szukam gotowych rozwiązań od A do Z (wzorów, szablonów, materiałów, instrukcji itp.),
- szukam różnych źródeł informacji i materiałów, które później ze sobą połączę według własnej koncepcji,
- szukam przykładów i inspiracji do zaprojektowania własnych autorskich narzędzi, pomocy, materiałów dydaktycznych, ćwiczeń, scenariuszy zajęć itp.,
- szukam możliwości uzyskania dokumentu potwierdzającego już posiadane przeze mnie doświadczenie, wiedzę i umiejętności w danej dziedzinie.
KROK 4. Zdobywanie informacji
- Porozmawiaj z kimś, kogo znasz, a kto ma wiedzę, umiejętności i doświadczenie w tym zakresie, który Cię interesuje. Zapytaj o to, kiedy, jak i gdzie się doskonalił. Skorzystaj z jego porad i/lub poszukaj innych możliwości.
- Przeszukaj różne źródła informacji na interesujący Cię temat – posiadane przez siebie oraz dostępne w przedszkolu, szkole, bibliotece (np. pedagogicznej) książki i czasopisma; zasoby internetowe (portale, serwisy, blogi, fora dyskusyjne); księgarnie stacjonarne i internetowe, materiały posiadane przez innych nauczycieli, np. z własnej placówki itp.
- Następnie wynotuj i/lub wprowadź/ściągnij do swojego komputera wszystko to, co znajdziesz i co uznasz za wartościowe.
- Przeanalizuj zebrane materiały i je uporządkuj (notatki wydruki i/lub zasoby cyfrowe w komputerze).
- Przestudiuj je i podejmij decyzję, czy wystarczająco spełniają Twoje oczekiwania i potrzeby oraz początkowe założenia. W razie potrzeby uzupełnij je sięgając do opisanych wcześniej źródeł.
- Jeśli nadal nie satysfakcjonują Cię osiągnięte rezultaty, zastanów się nad innymi formami zdobycia wiedzy i/lub umiejętności (np. kursy, szkolenia, warsztaty itp.).
- Zapoznaj się z dostępnymi na rynku formami doskonalenia i wybierz odpowiednie dla siebie. Określ też w czasie ich realizację. Jeśli ma to związek z interesującą Cię tematyką oraz Twoimi założeniami i oczekiwaniami, zwróć uwagę na ich praktyczny charakter (metody, techniki, narzędzia, ćwiczenia, analizy przypadków, ciekawe case’y przekazywane Uczestnikom materiały itp.). W przypadku e-learningu sprawdź, czy oferowane e-konferencje, e-szkolenia lub e-warsztaty obejmują konsultacje indywidulane przez telefon, Skype’a itp., bądź mailing jako zasadniczą lub uzupełniającą formę.
Poniżej prezentujemy źródła wiedzy teoretycznej i praktycznej oraz przykłady form zdobywania doświadczeń, z których możesz skorzystać w ramach zaprojektowanej dla siebie Ścieżki Samodoskonalenia i Doskonalenia:
FORMY WEWNĘTRZNE
- szkolenia i inne formy doskonalenia o charakterze wewnętrznym (np. Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli, szkoleniowe rady pedagogiczne, dzielnie się wiedzą z innymi nauczycielami, np. spotkania, referaty, prezentacje, zajęcia otwarte itp.),
FORMY ZEWNĘTRZNE
- udział w zewnętrznych (pozaszkolnych) wydarzeniach tematycznych: konferencje, sympozja, seminaria, zjazdy itp.,
- studia podyplomowe,
- zorganizowane (instytucjonalne) kursy, szkolenia i warsztaty,
- filmy (Internet, telewizja, materiały filmowe dedykowane dla określonego poziomu i typu nauczania załączane go podręczników, programów edukacyjnych zawierających multimedia itp.),
- ciekawe treści, porady, tutoriale (krok po kroku) udostępnione na stronach internetowych różnego rodzaju instytucji i organizacji związanych z określoną problematyką czy dziedziną, a także osób prywatnych (profesjonalistów, amatorów, pasjonatów) itp.,
- książki drukowane: podręczniki, encyklopedie, leksykony, atlasy, poradniki, albumy oraz inne pozycje tematycznie związane z interesującym Cię zagadnieniem,
- internetowe webinaria i podcasty,
- czasopisma drukowane,
- czasopisma i magazyny dostępne on-line lub przesyłane subskrybentom w formie cyfrowej na skrzynkę mailową,
- ebooki i audiobooki,
- blogi tematyczne (profesjonalne, hobbystyczne),
- szkolenia on-line (e-learning) – na żywo, z przesłaniem materiałów (jednorazowo lub etapami) wraz zadaniami do wykonania i przesłania itp.,
- przynależność do organizacji (np. stowarzyszenia) zajmujących się określoną dziedziną i/lub mających w zadaniach statutowych prowadzenie działań z zakresu zgodnego z zainteresowaniami rozwojowymi nauczyciela (wymiana doświadczeń, przesyłanie ciekawych materiałów i opracowań, organizowanie konsultacji, szkoleń, warsztatów o w tym form e-learningowych – dla swoich członków) itp.,
- samodzielne lub zespołowe zorganizowanie wydarzenia (np. tematycznych warsztatów, konkursu, przeglądu, olimpiady itp.) jako formy uczenia się przez doświadczenie zarówno inicjatorów, organizatorów oraz realizatorów, jak i uczestników,
- uczenie się przez „eksperymentowanie”, czyli zajmowanie się jakimś szczególnym przypadkiem, praca nad rozwiązaniem jakiegoś problemu natury organizacyjnej, realizacja własnego programu, cyklu zajęć, projektu edukacyjnego lub mini-projektu itp.,
- prowadzenie dodatkowej szkolnej działalności edukacyjnej, kulturalnej, artystycznej itp., np. jako opiekun pracowni lub szkolnej izby pamięci czy mini-muzeum; jako lider lub członek szkolnego zespołu artystycznego czy działającego przy szkole stowarzyszenia lub fundacji,
- prowadzenie pozaszkolnej działalności edukacyjnej, kulturalnej, artystycznej itp. (społecznej, wolontarystycznej, komercyjnej) – na własną rękę lub przy lokalnej instytucji kulturalnej (muzeum, galeria sztuki, teatr, biblioteka, ośrodek kultury itp.).
Zapoznaj się z naszą ofertą dotyczącą Ścieżek Samokształcenia i Doskonalenia nauczycieli:
AKADEMIA KREATYWNEJ EDUKACJI 